اقتصاد دانش بنیان

آشنایی با زنـجیره بلوک یا همان بلاکچین

احتمالا تا به امروز با اصطلاح بلاکچین برخورد کرده اید و شاید به عنوان یک اصطلاح فنی، از کنار آن رد شده باشید. اما بلاکچین فناوری پیشرفته ای است که تنها به تحول سرویس های مالی ختم نمی شود و بسیاری از صنایع و کسب وکارهای دیگر را نیز تغییر خواهد داد.
بلاکچین یک دیتابیس توزیع شده است؛ به این معنی که دستگاه های ذخیره سازی پایگاه داده آن، به یک پردازنده مشترک متصل نیستند. هر یک از «بلوک»های بلاکچین لیست فزاینده ای از سوابق سفارش شده را در خود ذخیره می کنند. هر بلوک دارای یک نشانه زمانی و یک پیوند با بلوک قبلی است.
از طرف دیگر، ویژگی «رمزنگاری» بلاکچین باعث می شود هر یک از کاربران با داشتن کلیدهای خصوصی نگارش فایل، تنها قادر به ویرایش بخش هایی از بلاکچین باشند که مالک آن هستند. مزیت دیگر رمزنگاری این است که کپی بلوک های توزیع شده را در هماهنگی کامل با یکدیگر نگه می دارد.
برای درک بهتر این فرایند، یک پرونده پزشکی دیجیتال را در نظر بگیرید. هر ورودی یک بلوک محسوب می شود و زمان و تاریخ آن در یک تایم استمپ حفظ می شود. فناوری ما به شیوه ای طراحی  شده که نمی توان ورودی آن را تغییر داد، زیرا ما می خواهیم فاکتورهایی نظیر تشخیص بیماری، درمان و داروها، کاملا روشن و بدون تغییر ثبت شوند. این جا فقط پزشک و بیمار، که هرکدام کلیدهای خصوصی خودشان را دارند، می توانند به اطلاعات دسترسی داشته باشند و اطلاعات زمانی به اشتراک گذاشته می شود که یکی از این دو کاربر کلید خصوصی خود را با شخص ثالثی (مثلا یک بیمارستان یا یک متخصص) به اشتراک بگذارد. این پروسه درواقع یک بلاکچین برای دیتابیس پزشکی است.
مفهوم بلاکچین در سال 2008 توسط ساتوشی ناکاموتو معرفی و در سال 2009 به عنوان بخشی از رمز ارز بیت کوین اجرا شد. بلاکچین به عنوان دفتر کل عمومی کلیه تراکنش های بیت کوین عمل می کند. بیت کوین اولین ارز دیجیتالی بود که با استفاده از فناوری بلاکچین، یعنی بدون یک سرور مرکزی، مشکل هزینه های دوگانه را حل کرد.
بلاکچین چگونه کار می کند؟
برخی از کارشناسان، فناوری بلاکچین را «اینترنت ارزش» می خوانند که استعاره بسیار مناسبی است. در دنیای اینترنت، هرکسی می تواند اطلاعاتی را منتشر کند، به طوری که سایر مردم در هر نقطه از جهان به آن اطلاعات دسترسی داشته باشند. بلاکچین اما اجازه می دهد هر فرد، داده ارزشمندی را به هر نقطه ای از دنیا که فایل بلاکچین در دسترس باشد، ارسال کند. ولی شما به منظور دسترسی به بلوک های خودتان، باید یک کلید اختصاصی رمزنگاری شده در اختیار داشته باشید. زمانی که کلید خصوصی خودتان را در اختیار فرد دیگری قرار می دهید، هر ارزشی را که در آن بخش از بلاکچین شما ذخیره  شده، به او منتقل می کنید.
همین موضوع را با مثال بیت کوین توضیح می دهیم. این جا کلیدها برای دسترسی به آدرس ها که شامل واحدهای سکه ای با «ارزش مالی» هستند، مورد استفاده قرار می گیرند. به عبارت ساده، نقشی را به عهده  دارند که به طور سنتی بانک ها در تعاملات پولی ایفا می کنند.
نقش دوم کلیدها، اعتمادسازی و ایجاد هویت است، زیرا هیچ کس نمی تواند بلاکچین را بدون دسترسی به کلیدهای مربوطه ویرایش کند. هرگونه ویرایشی که با کلیدی تایید نشده صورت بگیرد، ریجکت می شود. البته کلیدها هم مثل پول های فیزیکی ممکن است به سرقت بروند. اما عموما چند خط کد کامپیوتری (با هزینه ای بسیار کم) می تواند امنیت آن ها را تضمین کند.
بنابراین یک بلاکچین می تواند عمده عملیات اصلی بانک ها، یعنی تایید هویت افراد برای جلوگیری از تقلب و سپس ثبت معاملات مشروع را با سرعت و دقت بالا تکمیل کند.
پس همان طور که گفتیم، بلاکچین پایگاه داده ای است که در بین هزاران کامپیوتر توزیع می شود، بنابراین امکان مداخله خرابکارانه ای در آن وجود ندارد و کاربران می توانند به طور ایمن تراکنش های خود را در آن انجام دهند. بلاکچین پس از هر تراکنش، رکوردی غیرقابل تغییر را در خود ضبط می کند و خاصیت توزیع شدگی آن، یعنی نظارت همگانی، مانع از این می شود که یک فرد یا شرکت بنا به مصالح و منافع خود اطلاعاتی را تغییر دهد. زیرا سایرین هرگونه تغییری را متوجه می شوند و از وقوع آن جلوگیری می کنند.
چرا بلاکچین تکنولوژی مهمی است؟
امروزه همه ما از یک پلتفرم آنلاین غیرمتمرکز برای به اشتراک گذاری اطلاعاتمان استفاده می کنیم، یعنی اینترنت. ولی وقتی صحبت از انتقالات ارزش (نظیر پول) باشد، معمولا مجبوریم به موسسات سنتی متمرکز مانند بانک ها بازگردیم. حتی روش های پرداخت آنلاین که از آغاز تولد اینترنت به وجود آمده اند، باید با یک حساب بانکی یا کارت اعتباری همگام سازی شوند.
تکنولوژی بلاکچین به حکومت این «مرد واسطه» پایان می دهد. این حرکت فوق العاده مهم با ایفای سه وظیفه اصلی بخش خدمات مالی سنتی صورت می گیرد: ثبت تراکنش ها، تایید هویت و عقد قرارداد. چرا پیامدهای این جایگزینی، چشم گیر و متحول کننده اند؟ زیرا در حال حاضر در سراسر جهان سیستم خدمات مالی، بزرگ ترین بخش صنعت را از طریق بازار سرمایه گذاری، از آن خود کرده است. اگر بلاکچین حتی جایگزین بخشی از سیستم مالی فعلی شود، نه تنها صنعت خدمات مالی کاملا دگرگون می شود، بلکه کارایی تبادلات افزایش فوق العاده ای خواهد یافت.
اما سومین نقش بلاکچین یعنی ایجاد قرارداد، فواید آن را به خارج از مرزهای بخش  خدمات مالی نیز گسترش می دهد. چراکه بلاکچین علاوه بر انتقال دارایی های ارزشی (نظیر بیت کوین) می تواند برای ذخیره هر نوع اطلاعات دیجیتال، ازجمله کدهای کامپیوتری، مورد استفاده قرار بگیرد.
یک قطعه کد کامپیوتری به شیوه ای برنامه ریزی می شود که هر زمان طرفین یک معامله، کلیدهای خود را وارد کنند، به مرحله اجرا درآید که در عمل به معنای توافق طرفین است. به علاوه همان کد می تواند از خوراک های خارجی دیتا، نظیر قیمت سهام، گزارش های آب وهوا، تیترهای خبری یا هر چیز دیگری که توسط یک کامپیوتر قابل تجزیه وتحلیل باشد، خوانده شود و قراردادهایی را ایجاد کند که در صورت وقوع شرایط خاص، به صورت اتومات اجرا می شوند.
آنچه دیدید در واقع یک «قرارداد هوشمند» است که پتانسیل کاربردی آن عملا بی انتهاست. برای مثال ممکن است ترموستات هوشمند شما میزان مصرف انرژی را به یک شبکه هوشمند منتقل کند و هنگامی که ساعات مشخصی از مصرف برق ثبت شد، یک بلاکچین دیگر هزینه آن را از حساب شما به شرکت تامین کننده برق واریز کند. در این صورت پروسه چک کردن کنتور و صدور صورت حساب انرژی به طور موثر و کاملا خودکار طی می شود.
یا بیایید به مثال پرونده های پزشکی برگردیم. اگر پزشک یا بیمار یک کلید خصوصی را به دستگاه پزشکی مانیتورینگ و بررسی قند خون وارد کند، دستگاه می تواند به صورت خودکار و ایمن سطح گلوکز خون را ثبت کند و سپس با یک دستگاه تحویل انسولین ارتباط برقرار کند تا گلوکز خون بیمار در یک سطح سالم حفظ شود.
به همین منوال بلاکچین در تنظیم دارایی های غیرفیزیکی نیز به کار گرفته می شود و بررسی می کند که یک کاربر چندین بار می تواند به چیزی دسترسی داشته باشد، آن را به اشتراک بگذارد یا کپی کند. فرایندی که به ساخت سیستم های رای گیری مطمئن و غیرقابل دست کاری و تقلب و همچنین توزیع اطلاعات بدون سانسور منجر می شود. همان طور که در آینده خواهیم دید، پتانسیل های کاربردی و اجرایی این فناوری بسیار گسترده است و به مرور زمان صنایع بیشتری از مزایای آن بهره مند خواهند شد

منبع: مجله دانش بنیان